Jeśli zastanawiasz się, jakie badanie powinieneś wykonać, aby wykluczyć u siebie raka jelita grubego, to wiedz, że masz kilka opcji. W Polsce dostępne są przynajmniej dwa badania, które pozwalają na wykrycie raka jelita już we wczesnym etapie jego rozwoju. To ważne ponieważ wykrycie raka jelita na wczesnym etapie daje szansę na całkowite wyleczenie pacjenta.
Oprócz kolonoskopii, która uznawana jest za „złoty standard” w profilaktyce raka jelita grubego masz do wyboru również m.in. bezbolesny, nieinwazyjny test z kału ColoAlert®, który odznacza się czułością i specyficznością porównywalną z kolonoskopią. Poniżej znajdziesz krótki opis poszczególnych badań na raka jelita grubego.
Badania na raka jelita grubego – dlaczego są tak ważne?
Jeśli jesteś jedną z osób, które szukają badań umożliwiających wykrycie raka jelita grubego, to zapewne wiesz już, jak ważna jest profilaktyka w przypadku tego nowotworu. Biorąc pod uwagę jednak fakt, że w Polsce wciąż zbyt mało osób się bada powiemy kilka słów na ten temat.
Pomimo tego, że rak jelita grubego wykryty na wczesnym etapie rozwoju jest nawet w 100% wyleczalny1, to w Polsce co roku z jego powodu umiera 12 000 osób 2. To oznacza, że tylko dziś z powodu raka jelita grubego umrze kolejnych 32 Polaków. Najsmutniejsze jest jednak to, że tak być nie musi. Większość tych osób prawdopodobnie miałoby szansę na wyleczenie, gdyby rak został u nich wcześniej zdiagnozowany.
>
Stadium 0-I

Rak obejmuje jedynie komórki w błonie śluzowej narządu.
Leczenie:
Prosty zabieg3
Wskaźnik 5-letnich przeżyć:
95% – 100% 1
Stadium II

Guz jest powiększony i może naciekać na błonę mięśniową na całej jej długości.
Leczenie:
Operacja i chemioterapia3
Wskaźnik 5-letnich przeżyć:
60-80% 1
Stadium III

Wykrywalne są przerzuty raka jelita grubego do pobliskich węzłów chłonnych.
Leczenie:
Operacja i chemioterapia3
Wskaźnik 5-letnich przeżyć:
30-60%1
Stadium IV

Rak jelita grubego rozrasta się i daje przerzuty do innych narządów.
Leczenie:
Operacja i chemioterapia3
Wskaźnik 5-letnich przeżyć:
do kilku %1
Dlaczego pomimo tak dobrych rokowań na wczesnym etapie zdiagnozowania raka jelita tak wiele osób umiera z jego powodu? Odpowiedź jest prosta – ponieważ się nie badają! Większość przypadków nowotworów jelita grubego diagnozowanych jest w zaawansowanym stadium rozwoju4. Wtedy, kiedy współczynnik przeżywalności wynosi od kilku do kilkunastu lub kilkudziesięciu procent.
>
Jeśli więc szukasz badania na raka jelita grubego, to wykonałeś już pierwszy krok w kierunku ocalenia swojego życia przed śmiercią spowodowaną zbyt późnym wykryciem raka jelita grubego.
Kolonoskopia – „złoty standard” w wykrywaniu raka jelita grubego
Kolonoskopia jest badaniem jelita grubego, którego celem jest obejrzenie wnętrza jelita i ocena zmian, które tam występują np. polipów, zmian zapalnych czy guzów. Jest to badanie endoskopowe i polega na wprowadzeniu przez odbyt giętkiej rurki wyposażonej w kamerę, która rejestruje obraz. W razie potrzeby lekarz może użyć również dodatkowych narzędzi, które pozwolą na usunięcie polipów czy pobranie wycinka ze zmienionej tkanki.
Przygotowanie do kolonoskopii
Bardzo ważne jest odpowiednie przygotowanie do kolonoskopii. Jest to bezwzględny warunek pozwalający na skuteczne przeprowadzenie tego badania. Przygotowanie obejmuje dokładne oczyszczenie jelita ze złogów kałowych (mogą one przysłonić obraz, a co za tym idzie badanie będzie niedokładne).
>
Już kilka dni przed wykonaniem badania rekomendowane jest wprowadzenie diety lekkostrawnej. W tym czasie należy zrezygnować z owoców z pestkami, produktów pełnoziarnistych, zawierających nasiona, produktów bogatych w błonnik, barwiących ściany jelita oraz preparatów zawierających żelazo.
W dniu poprzedzającym badanie należy spożyć łącznie 4 litry specjalnej zawiesiny (zaleconej przez lekarza), która doprowadzi do wodnistego wypróżnienia. W tym czasie wykonywanie pracy zawodowej może być trudnione z uwagi na konieczność częstego korzystania z toalety. Szczegółowy harmonogram przygotowania do kolonoskopii jelita grubego przedstawia lekarz.
>
Ponieważ kolonoskopia w przypadku wielu pacjentów powoduje dyskomfort i często ból możliwe jest zastosowanie znieczulenia miejscowego lub ogólnego. Warto pamiętać, że po znieczuleniu ogólnym nie można prowadzić samochodu. Samo badanie trwa około 15-40 min.
Więcej na temat kolonoskopii przeczytasz tutaj…
ColoAlert® – bezbolesny i nieinwazyjny test na raka jelita grubego
ColoAlert® to prosty i całkowicie bezbolesny, nieinwazyjny test na raka jelita grubego. Do jego wykonania potrzebna jest wyłącznie próbka kału, którą możesz komfortowo pobrać w dowolnym momencie, we własnej łazience bez wcześniejszego przygotowania.
>
ColoAlert® wykrywa zmiany przedrakowe i nowotwory na wczesnym etapie z czułością 85% i specyficznością 92%, co jest porównywalne z czułością i specyficznością kolonoskopii. Wykrywa zarówno zmiany krwawiące jak i niekrwawiące5.
>
Test ten jest idealną alternatywą dla osób, które z różnych powodów nie mogą lub nie chcą wykonać kolonoskopii. Tak duża skuteczność testu ColoAlert® jest możliwa do uzyskania dzięki temu, że zawiera on w sobie 4 składowe:
- Stężenie ludzkiego DNA w kale – jest to ważny wskaźnik gdyż w obrębie guza nowotworowego dochodzi do zwiększonego namnażania się komórek, które następnie złuszczają się i wydalane są z kałem. Im większe stężenie DNA w kale tym większe ryzyko, że pochodzi ono z guza6.
>
- Mutacja w genie KRAS – u ok. 40% pacjentów z rakiem jelita grubego występuje taka mutacja, co jest związane z tym, że rak jest bardziej agresywny i może dawać szybciej przerzuty. Ponadto mutacje w genie KRAS występują również w niegroźnych gruczolakach, które w przyszłości mogą przekształcić się w nowotwór7. Co więcej informacja o tej mutacji jest ważna dla lekarza prowadzącego ponieważ decyduje o tym, czy zastosowanie immunoterapii czy też określonej chemioterapii będzie skuteczne.
.
- Mutacje w genie BRAF– te mutacje występują u ok. 10% pacjentów w rakiem jelita grubego i wiążą się z tym samym co w przypadku genu KRAS8.
>
- Krew utajona w kale– jest to jeden z dodatkowych parametrów uzupełniających badanie. Krew utajona pochodzi najczęściej z guza.
Więcej na temat testu ColoAlert® przeczytasz tutaj…
Czy ColoAlert® może zastąpić kolonoskopię?
ColoAlert® i kolonoskopia to dwa różne badania i nie można stwierdzić, że ColoAlert® jest w stanie zastąpić kolonoskopię, która jest złotym standardem w diagnostyce raka jelita grubego.
Zaletą kolonoskopii jest fakt, że podczas badania lekarz ma możliwość usunięcia polipów czy też pobrania wycinka ze zmian. Niemniej jednak ze względu na to, że na czułość tego badania wpływ ma wiele czynników w tym: przygotowanie pacjenta, stosowany aparat endoskopowy, doświadczenie lekarza, osobnicza budowa ciała pacjenta, nie zawsze możliwe jest uzyskanie satysfakcjonującej pewności uzyskanego wyniku.
>
Innymi słowy zdarza się, że lekarz przeoczy zmiany ponieważ będą one np. przykryte masą kałową, będą znajdować się w rejonach niedostępnych dla kolonoskopu czy też sprzęt nie umożliwi ich uwidocznienia.

>
Warto wiedzieć, że rak jelita grubego obecny w odcinku okrężnicy wstępującej i jelicie ślepym jest trudny do wykrycia w czasie kolonoskopii, a ¼ przypadków raka jelita grubego występuję właśnie w tych rejonach. Stąd ColoAlert® w takich przypadkach może być uzupełnieniem kolonoskopii lub być jedynym badaniem, na które pacjent będzie się chciał i mógł zdecydować.
Pozytywny wynik testu ColoAlert® (wskazujący na możliwość występowania zmiany) zawsze jest podstawą do wykonania badania kolonoskopii. Jest to standardowe postępowanie, gdyż w czasie kolonoskopii lekarz będzie już poszukiwał konkretnych zmian, które jeśli są na wczesnym etapie, to w prosty sposób je usunie.
>
>
Oto krótka historia jednego z pracowników laboratorium MainzBioMed, w którym zaprojektowano i wdrożono badanie ColoAlert:
Pracownik laboratoium MainzBioMed wykonał kolonoskopię, która nie wykazała żadnych zmian nowotworowych. Następnie w ramach walidacji badania ColoAlert® (jest to proces, gdzie laboratorium udowadnia, iż cała procedura laboratoryjna działa prawidłowo), pobrał od siebie próbkę kału i przekazał do testu ColoAlert®. Test ColoAlert® wskazał dowody na obecność zmian nowotworowych, co było podstawą do ponownej, ale już bardziej wnikliwej kolonoskopii, która tym razem zlokalizowała miejsce małego guza.
>
Test FIT (test na krew utajoną w kale)
Test FIT jest prostym i tanim badaniem przesiewowym, który wykrywa niewidoczną gołym okiem krew w próbce kału. Badanie to może pomóc w wykryciu raka jelita grubego natomiast należy mieć świadomość jego ograniczeń.
Po pierwsze należy wiedzieć, że tylko ok. 10% guzów w jelicie grubym krwawi. To oznacza, że blisko 90% raków jelita grubego nie będzie wykryte przez test na krew utajoną w kale 9.
Po drugie większość guzów, które krwawią są już w zaawansowanym stadium choroby ( III i IV stadium)9. W przypadku tak zaawansowanego nowotworu szansa na 5 letnie przeżycie wynosi już od 60-10%1.
>
Celem badań profilaktycznych nie powinno być „wydanie wyroku” nowotworu, ale wykrycie go na tak wczesnym etapie rozwoju, aby pacjent miał jak największe szanse na wyleczenie. W przypadku raka jelita grubego badania profilaktyczne powinny pozwolić na wykrycie choroby na takim etapie, gdzie ewentualna zmiana nowotworowa w jelicie będzie wiązała się z nieskomplikowanym wycięciem chirurgicznym. Bez konieczności zastosowania chemioterapii czy innego leczenia onkologicznego, którego zapewne każdy z nas chciałby uniknąć.
>
Test na krew utajoną w kale wykrywa raka jelita grubego zbyt późno! W dodatku jest w stanie wykryć zaledwie 10% nowotworów jelita grubego ponieważ pozostałe guzy nie krwawią9.
Żródła:
1 https://www.mp.pl/interna/table/B16.4.21-1.
2 https://www.zwrotnikraka.pl/przerzutowy-rak-jelita-grubego/
3https://europacolonpolska.pl/rak-jelita-grubego/treatment-treatment-options/?menu_id=13897
4https://www.fundacjaonkologicznanadzieja.org/files/1804968982/lib/GI_raport_online_finalPDF_minimal_compressed_compressed-skompresowany.pdf
5Dollinger MM et al. (2018), ClinLab 64(10), 1719-1730.
6HUMAN DNA QUANTIFICATION IN THE STOOLS OF PATIENTS WITH COLORECTAL CANCER. Yolanda TEIXEIRA et al. Arq Gastroenterol v. 52 no. 4 – out./dez. 2015
7Role of oncogenic KRAS in the prognosis, diagnosis and treatment of colorectal cancer Zhu et al. 2021
8Tejpar S., Bertagnolli M., Bosman F., Lenz H.J., Garraway L., Waldman F., Warren R., Bild A., Collins-Brennan D., Hahn H., et al. Prognostic and predictive biomarkers in resected colon cancer: Current status and future perspectives for integrating genomics into biomarker discovery. Oncologist.
9Reference: Mayo Clinic (O.J.). Colon Cancer.