Czeka cię zabieg operacyjny, narkoza lub znieczulenie? Zrób badanie, dzięki któremu anestezjolog dobierze odpowiednie leki

Przygotowanie do operacji wiąże się ze stresem i niepewnością. Dobrze jest zadbać o jak najlepsze przygotowanie do zabiegu, aby zminimalizować ryzyko powikłań.

Część pacjentów wymaga specjalnego doboru leków znieczulających i usypiających…

Problem ten może dotyczyć nawet 1 na 20 osób! Z taką częstotliwością w naszej populacji występuje pewna mutacja w genie odpowiedzialnym za przetwarzanie leków wątrobie (gen UGT1A1). Gen ten odpowiada również za podwyższony poziom bilirubiny i schorzenie o nazwie zespół Gilberta. U wielu osób zespół Gilberta przebiega bezobjawowo, dlatego można żyć bez świadomości, że niektóre leki mogą powodować niepożądane skutki uboczne. Aby zyskać pewną wiedzę o zespole Gilberta wystarczy wykonać badanie genetyczne, które jednoznacznie wskaże występowanie mutacji odpowiedzialnej za to schorzenie.

Skąd się bierze nadwrażliwość na leki?

U osób z zespołem Gilberta jeden z enzymów wątrobowych, który jest odpowiedzialny za przetwarzanie leków, nie funkcjonuje poprawnie. Prowadzi to do tego, że leki nie mogą być efektywnie wydalone lub przetworzone, co dla pacjenta oznacza nadwrażliwość na niektóre substancje. Należą do nich leki stosowane przez anestezjologów podczas zabiegów operacyjnych w celu uśmierzenia bólu lub narkozy – czyli anestetyki. U osób z zespołem Gilberta, niektóre z nich mogą być toksyczne, a skutki ich zażycia – bardzo poważne [1]. Dlatego anestezjolog musi dobrać odpowiedni rodzaj anestetyku oraz jego dawkowanie. Dotyczy to zarówno leków stosowanych przed operacją, w trakcie jak również w leczeniu pooperacyjnym. 

Do czego może doprowadzić niewłaściwy dobór anestetyków?

Nadwrażliwość na leki oznacza możliwość wystąpienia działań niepożądanych po ich zażyciu. Najgroźniejsze są działania niepożądane, które mogą się ujawnić się w trakcie operacji, kiedy pacjent jest pod narkozą. Może dojść do trudności z wybudzeniem pacjenta i bardzo niebezpiecznej depresji oddechowej – stanu, który może doprowadzić do zatrzymania oddechu [7]. Aby tego uniknąć anestezjolog dobierze bezpieczne substancje – takie których przemiana nie odbywa się jedynie w wątrobie, co zmniejsza jej obciążenie. Dostępne są substancje, których metabolizm częściowo odbywa się przez nerki, czy krew [2]. W łagodzeniu bólu po operacji lekarz będzie unikał substancji powodujących objawy uboczne, takie jak wymioty, biegunki, bóle brzucha, czy migreny. Należy do nich na przykład paracetamol czy morfina. Dla pacjentów z zespołem Gilberta bezpieczniejsze niż znieczulenie ogólne jest zastosowanie znieczulenia zewnątrzoponowego [3], dlatego jeśli to możliwe, anestezjolog rozważy taką możliwość.

Nie tylko nadwrażliwość na leki – może wystąpić również… żółtaczka

Oprócz nadwrażliwości na anestetyki, osoby z zespołem Gilberta są narażone na podwyższony poziom bilirubiny we krwi. Może to prowadzić do niepokojących żółtaczek i częstych infekcji. Objawy te zazwyczaj pojawiają się pod wpływem takich czynników jak głód, wysiłek fizyczny, stres czy stan osłabienia organizmu. Żółtaczka może więc wystąpić po operacji kiedy organizm jest osłabiony zabiegiem. Zastosowanie w trakcie operacji anestetyków, które zbytnio obciążają wątrobę, również może doprowadzić do żółtaczki. Gdy tak się stanie, lekarz musi znaleźć jej przyczynę, gdyż każdy wzrost poziomu bilirubiny zawsze jest niepokojący i wskazywać na poważne zaburzenia.  Lekarz musi mieć pewność, że żółtaczka nie jest spowodowana powikłaniami po zabiegu. Wiedza o zespole Gilberta pozwala skrócić czas rozpoznania problemu i uniknąć zbędnych badań.

Osoba z zespołem Gilberta wymaga specjalnego przygotowania do operacji!

Warto więc wiedzieć, że posiada się to schorzenie – informacja taka jest bardzo cenna dla lekarza, który planuje Twój zabieg operacyjny. Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia powikłań i żółtaczki, pacjent z zespołem Gilberta powinien być do niego odpowiednio przygotowany [3].

Wiedza o zespole Gilberta jest przydatna nie tylko w sytuacji potrzeby wykonania operacji!

O schorzeniu powinien też wiedzieć każdy lekarz, który przepisuje leki. Będzie on mógł dobrać bezpieczne farmaceutyki i dawki, aby uniknąć działań niepożądanych.

[1] F. Barbosa, S. M. L. dos Santos, J. S. M. Batista da Costa,  R. C. Bernardo, Anesthesia in a patient with Gilbert’s syndrome. Case report, “Revista Brasileira de Anestesiologia (Brazilian Journal of Anesthesiology)” 2004, 54 (3).

[2] D. S. Nag, N. Sinha, P. R. Mahanty, General anesthesia in a patient with Gilbert’s syndrome, “Journal of Anaesthesiology, Clinical Pharmacology” 2011, 27(2), 253-255.

[3] R. V. Ranjan, T. R. Ramachandran, D. Coelho, Perioperative management of a patient with Gilberts syndrome and rheumatic heart disease, “Saudi Journal of Anaesthesia” 2012, 6(3), 289-291.

[4] A. Chandra,, J. N. Banavaliker, R. Madhubala Dixit, CASE REPORT – Gilbert’s syndrome, “Anaesthesia, Pain & Intensive Care” 2012, 16(2).

[5] P.S. Nagaraja, N.G Singh, S. Subash, N. Manjunatha, C.G. Prabhushankar, N. Sathish, Anesthetic management of a case of Gilbert’s syndrome for mitral and aortic valve replacement: Role of transesophageal echocardiography,  “Saudi Journal of Anaesthesia” 2017, 11. 

[6] S. Marques, O. Ikediobi, The clinical application of UGT1A1 pharmacogenetic testing: Gene-nevironment interactions, “Human Genomics”, 2010, vol. 4, nr. 4

[7] A. Rasool, S. Sabir, M. Ashlaq, U. Farooq, M.Z. Khan, F.Y. Khan, Gilbert’s syndrome – a concealed adversity for physicians and surgeons, “Journal of Ayub Medical College, Abbottabad” 2015, 27 (3), 707–10.