Jak skutecznie diagnozować niepłodność męską ?

Niepłodność męska przestała być tematem tabu, choć nadal budzi wiele emocji i nieporozumień. Mężczyzna, który staje przed diagnozą niepłodności, często mierzy się nie tylko z medycznymi aspektami problemu, ale i z presją społeczną oraz poczuciem utraty kontroli nad własnym życiem. Mimo że przez lata wina za trudności z poczęciem zbyt często przypisywana była kobiecie, dziś wiemy, że w niemal połowie przypadków źródło problemu leży po stronie mężczyzny. Zrozumienie przyczyn niepłodności męskiej i możliwości diagnostycznych, które oferuje współczesna medycyna, może być pierwszym krokiem do odzyskania nadziei.

Niepłodność męska – znaczenie nowoczesnych badań

Współczesna diagnostyka niepłodności męskiej coraz częściej wykracza poza podstawowe badanie nasienia. Coraz powszechniej wykonuje się testy genetyczne, które umożliwiają wykrycie subtelnych zaburzeń, wcześniej pozostających poza zasięgiem standardowej analizy.

Jednym z takich badań jest badanie kariotypu – pozwala ona sprawdzić, czy w strukturze chromosomów nie występują nieprawidłowości, które mogą wpływać na płodność. W przypadku niepłodności idiopatycznej, czyli bez uchwytnej przyczyny, warto rozważyć także badanie mutacji genu CFTR. Zmiany w tym genie wiążą się często z azoospermią (brakiem plemników w ejakulacie) i zespołem wrodzonego braku nasieniowodów, co może być niezauważalne w klasycznym badaniu nasienia.

Coraz większą rolę odgrywa także badanie fragmentacji DNA plemników, które pozwala ocenić jakość materiału genetycznego w plemnikach – nawet jeśli ich liczba i ruchliwość pozostają w normie.

Niepłodność męska – jakie czynniki są najczęściej wykrywane ?

W diagnostyce niepłodności męskiej najczęściej wykrywane są problemy z liczbą plemników, ich ruchliwością oraz budową morfologiczną. Oligozoospermia (zmniejszona liczba plemników), asthenozoospermia (niewystarczająca ruchliwość) oraz teratozoospermia (nieprawidłowy kształt) to terminy, które często pojawiają się w opisach wyników.

Oprócz problemów widocznych w badaniu nasienia, istotne bywają również zaburzenia hormonalne – np. nieprawidłowy poziom testosteronu, FSH czy LH. U niektórych mężczyzn przyczyną jest też żylak powrózka nasiennego, które wpływają na temperaturę jąder i mogą zaburzać spermatogenezę.

Wreszcie, coraz więcej mówi się o wpływie czynników środowiskowych i stylu życia: stres, otyłość, nadużywanie alkoholu, palenie papierosów czy ekspozycja na toksyny mają realny wpływ na jakość nasienia.

Niepłodność męska – koszty związane z diagnostyką

Koszty diagnostyki niepłodności męskiej są bardzo zróżnicowane i zależą od zakresu badań. Podstawowa analiza nasienia to wydatek rzędu 100–200 zł. Jednak już bardziej zaawansowane testy, takie jak badanie fragmentacji DNA plemników, mogą kosztować od 400 do 700 zł.

Badania hormonalne to zwykle kolejny wydatek (około 200–400 zł za pełen pakiet), natomiast testy genetyczne, takie jak badanie kariotypu czy mutacji genu CFTR, potrafią kosztować od 500 do nawet 2000 zł, w zależności od laboratorium i zakresu badania.

Niepłodność męska – które metody diagnostyczne są najczęstsze ?

Najczęściej wykonywanym badaniem pozostaje podstawowe badanie nasienia (seminogram), które ocenia liczbę, ruchliwość i budowę plemników. To pierwszy krok, który pozwala ocenić ogólną zdolność rozrodczą mężczyzny.

Kiedy wynik seminogramu odbiega od normy, zaleca się rozszerzenie diagnostyki o badania hormonalne (FSH, LH, testosteron, prolaktyna), które mogą wskazać na zaburzenia osi podwzgórze–przysadka–jądra.

W uzasadnionych przypadkach wykonuje się również USG moszny, aby ocenić ewentualne żylaki powrózka nasiennego lub nieprawidłowości w budowie jąder. Coraz więcej par decyduje się również na wspomniane już badania genetyczne, szczególnie jeśli leczenie nie przynosi efektu, a przyczyna nie jest znana.