Czy gluten jest szkodliwy? Jak to sprawdzić?

Ostatnio wiele słyszy się o szkodliwości glutenu. W konsekwencji wiele osób przechodzi na dietę bezglutenową, bo jest to modne. Okazuje się jednak, że w większości przypadków jest to zupełnie niepotrzebne. Gluten szkodliwy jest jedynie dla osób, których organizm go nie toleruje. W innych przypadkach można go spożywać, a jego wyeliminowanie może być niebezpieczne dla naszego zdrowia. Jak więc sprawdzić, czy gluten jest dla nas szkodliwy? Dowiedz się z naszego najnowszego artykułu!

Czym jest gluten?

Gluten to białko, a właściwie mieszanina białek, która jest obecna w ziarnach zbóż. Znajdziemy go m.in. w orkiszu, pszenżycie, życie czy jęczmieniu. Jednak zdecydowanie najwięcej znajduje się go w pszenicy i produktach z niej wytworzonych. Wymienione zboża znajdują się w wielu produktach spożywczych, takich jak pieczywo, makarony, wędliny, kawa zbożowa, gotowe dania czy słodycze. Oznacza to, że znajduje się w nich gluten [1].

W jakich produktach spożywczych znajdziemy gluten?

Gluten w przemyśle spożywczym jest niezwykle ważnym składnikiem. Ma on silne właściwości wiążące. Dzięki temu po połączeniu z wodą białka glutenu zaczynają tworzyć gęstą sieć przypominającą klej. Pozwala to na lepienie i formowanie ciasta. Zapewnia to także puszystość naszych wypieków [2].

Gluten dzięki swoim właściwościom znajduje się aż w 90% produktów spożywczych. Znajdziemy go w:

• Płatkach i makaronach,
• Kaszy mannie, kuskusie, kaszy bulgur, kaszy jęczmiennej oraz owsianej,
• Deserach i słodyczach zawierających słód jęczmienny,
• Napojach zawierających słód jęczmienny,
• Seitanie,
• Sosie sojowym,
• Napojach owsianych,
• Zupach zaprawianych mąką,
• Opłatku. [2]

Szkodliwość glutenu – dla kogo może być niebezpieczny?

Gluten jest białkiem, które większość osób może spożywać bez żadnych przeszkód. Szkodliwy jest on jedynie dla osób cierpiących na nietolerancję glutenu, czyli celiakię. Choroba ta wiąże się z koniecznością wyeliminowania glutenu z diety. Osoby, które tolerują gluten, nie powinny go ograniczać. Stosowanie diety bezglutenowej bez wyraźnych wskazań może być niebezpieczne dla zdrowia. Najpierw należy więc sprawdzić, czy na pewno potrzebujemy wyeliminować gluten z naszego jadłospisu [1].

Celiakia nie jest alergią na gluten czy zwykłą nietolerancją pokarmową. Jest to choroba autoimmunologiczna o podłożu genetycznym. Oznacza to, że po spożyciu glutenu, organizm zaczyna atakować swoje własne tkanki. Prowadzi to do wyniszczenia kosmków jelitowych, a w konsekwencji także do zaburzenia wchłaniania substancji odżywczych z pożywienia. Celiakia może prowadzić także do poważniejszych powikłań, takich jak osteoporoza czy choroby nowotworowe.

Jak objawia się nietolerancja glutenu?

Celiakia, czyli nietolerancja glutenu, objawiać może się w różny sposób. Kojarzy się ona głównie z dolegliwościami żołądkowymi, takimi jak bóle brzucha, wzdęcia, mdłości czy biegunki. Może ona jednak objawiać się także poprzez:

• Niską odporność,
• Anemię,
• Zaburzenia nastroju,
• Niepłodność i poronienia,
• Bóle stawów,
• Problemy skórne,
• Ciągłe zmęczenie,
• Złe wchłanianie leków. [1]

Objawy te mogą pojawić się w różnym wieku. Choroba zacząć ujawniać może się zarówno u małego dziecka, jak i dorosłej osoby. Na objawy celiakii powinniśmy być więc wyczuleni.

Jak sprawdzić, czy gluten nam szkodzi?

Sprawdzić, czy gluten nam szkodzi, możemy wykonując diagnostykę w kierunku celiakii. W tym celu przeprowadzić musimy dwa badania. W pierwszej kolejności wykonać należy badanie genetyczne. Sprawdza ono, czy w naszym DNA znajdują się geny DQ2,2, DQ2,5 oraz DQ8. Są to geny odpowiedzialne za rozwój celiakii. Ich brak jednoznacznie wyklucza chorobę. Z kolei ich wykrycie nie jest jednoznaczne z celiakią. Oznacza to jedynie, że posiadamy genetyczne predyspozycje do rozwoju tej choroby i może ona zacząć się rozwijać w przyszłości [1].

Po otrzymaniu pozytywnego wyniku testu genetycznego wykonać należy badanie serologiczne. Jest to badanie krwi w kierunku przeciwciał charakterystycznych dla celiakii: przeciwko transglutaminazie tkankowej, przeciwko deaminowanemu peptydowi gliadyny oraz przeciwko endomysium mięśni gładkich. Badanie to ma na celu sprawdzenie, czy choroba jest aktywna [1]. Wyniki tych dwóch badań pozwolą lekarzowi postawić pewną diagnozę.

Gluten mi szkodzi – jak go uniknąć?

Osoby, którym gluten szkodzi, powinny przejść na ścisłą dietę bezglutenową. Dzięki temu unikniemy nieprzyjemnych dolegliwości i możliwych powikłań. Wyeliminowanie glutenu z diety jednak nie jest takie proste. W końcu znajduje się on w wielu produktach spożywczych. Warto więc na początku odwiedzić dietetyka, który ułoży nam jadłospis tak, aby nasza dieta nie spowodowała żadnych niedoborów odżywczych. Później nauczymy się już samodzielnie komponować odpowiednie posiłki.

Osoby nietolerujące glutenu powinny wyrobić sobie bardzo ważny nawyk – czytanie etykiet na produktach spożywczych podczas zakupów. Dzięki temu upewnimy się, że w naszych posiłkach na pewno nie znajduje się szkodliwe dla nas białko. Zaszkodzić może nam nawet jego śladowa ilość, dlatego warto czytać etykiety.

Źródła:

• https://www.testdna.pl/gluten/
• https://www.e-zikoapteka.pl/artykuly/gluten-jak-wplywa-na-organizm.html