Padaczka – jak rozpoznać napad, udzielić pierwszej pomocy i co zrobić po ataku?

Twoje mięśnie napinają się, świadomość znika, a otoczenie reaguje strachem i bezradnością. Brzmi jak scena z filmu? Niestety, dla milionów ludzi na świecie to codzienność.

Padaczka (epilepsja) to jedna z najczęstszych chorób neurologicznych, ale wciąż niewiele osób wie, jak właściwie pomóc osobie w trakcie napadu. A przecież każdy z nas może znaleźć się w takiej sytuacji – na ulicy, w pracy, w szkole czy w domu. Może to dotyczyć kogoś z naszego otoczenia. Czy wiesz, jak zareagować, gdy ktoś obok Ciebie potrzebuje pomocy?

W tym artykule wyjaśniamy, czym jest padaczka, jak rozpoznać napad, co robić, a czego unikać. Twoja wiedza może uratować komuś życie.

Czym jest padaczka?

Padaczka (epilepsja) to jedno z najczęstszych schorzeń neurologicznych. Dochodzi do niej wskutek nieprawidłowej aktywności elektrycznej w mózgu, co prowadzi do występowania nawracających napadów.

Ich przebieg i nasilenie mogą być różne – od krótkotrwałych zaburzeń świadomości po intensywne drgawki.

Na padaczkę choruje około 50 milionów ludzi na świecie, co stanowi około 1% populacji.

W Polsce schorzenie to dotyka około 300 tysięcy osób, a każdego roku diagnozuje się około 27 tysięcy nowych przypadków.

Mimo że padaczka jest powszechną chorobą, wciąż narosło wokół niej wiele mitów i nieporozumień. Dlatego kluczowa jest edukacja i zwiększanie świadomości społecznej, by wiedzieć, jak rozpoznać napad i jak właściwie pomóc osobie, która go doświadcza.

Jak rozpoznać napad padaczkowy? Rodzaje napadów

Atak padaczki często kojarzy się z silnymi drgawkami i utratą przytomności, ale napady mogą przybierać różne formy.

Wyróżniamy kilka głównych typów:

• Napad uogólniony toniczno-kloniczny – najbardziej charakterystyczny, przebiegający z utratą przytomności, napięciem mięśni (faza toniczna) oraz rytmicznymi drgawkami (faza kloniczna).
• Napad nieświadomości – krótkotrwałe „zawieszenie się”, brak reakcji na bodźce, często niezauważalne dla otoczenia.
• Napady miokloniczne–  nagłe, krótkie skurcze mięśni, mogą prowadzić do upuszczenia przedmiotów.
• Napady atoniczne – nagła utrata napięcia mięśniowego, powodująca upadek chorego.
• Napady ogniskowe – objawy zależą od obszaru mózgu, mogą obejmować drgawki jednej kończyny, zaburzenia mowy, wzroku czy nietypowe zachowania.

Znajomość różnych rodzajów napadów padaczkowych pozwala lepiej je rozpoznać i odpowiednio zareagować.

Pierwsza pomoc podczas napadu padaczkowego – Twoja reakcja ma znaczenie!

Napad padaczkowy może wyglądać groźnie, ale Twoja szybka i właściwa reakcja może uratować życie.

Co robić podczas napadu?

• Zachowaj spokój – Twoja opanowana reakcja jest kluczowa.
• Zadbaj o bezpieczeństwo chorego – usuń z jego otoczenia ostre i niebezpieczne przedmioty.
• Ułatw oddychanie – jeśli to możliwe, poluzuj ciasne ubranie i zapewnij dostęp do świeżego powietrza.
• Chroń głowę przed urazami – podłóż coś miękkiego, np. kurtkę, torbę lub dłonie.
• Nie powstrzymuj drgawek – pozwól, by napad minął samoistnie.
• Po ustaniu napadu ułóż osobę w pozycji bocznej bezpiecznej – to zmniejszy ryzyko zadławienia.
• Pozostań przy chorym, aż odzyska świadomość – mów spokojnie, wytłumacz, co się stało, i zapewnij mu poczucie bezpieczeństwa.

Teraz już wiesz, jak pomóc – ale pamiętaj też, czego unikać!

🚫 Nie przenoś chorego, chyba że znajduje się w niebezpiecznym miejscu.
🚫 Nie próbuj ocucić osoby – potrząsanie, polewanie wodą czy klepanie po twarzy nie pomoże.
🚫 Nie podnoś głowy chorego – może to utrudnić oddychanie.
🚫 Nie próbuj otwierać zaciśniętych szczęk – istnieje ryzyko uszkodzenia zębów lub zadławienia.
🚫 Nie wkładaj niczego do ust – chory nie połknie języka, ale może się zakrztusić.
🚫 Nie powstrzymuj na siłę drgawek – pozwól organizmowi działać naturalnie.
🚫 Nie wykonuj sztucznego oddychania – chory zacznie oddychać samodzielnie po napadzie.
🚫 Nie podawaj picia – grozi to zakrztuszeniem.
🚫 Po napadzie nie wymagaj natychmiastowego działania – chory może być oszołomiony i potrzebować czasu na powrót do pełnej świadomości.

Co zrobić po napadzie?

Po napadzie osoba może czuć się zdezorientowana, zmęczona lub przestraszona, dlatego pozostań z nią, zapewnij spokojne otoczenie, unikaj nadmiaru pytań, zaproponuj wodę, a jeśli był to pierwszy atak, zachęć do konsultacji lekarskiej.

W większości przypadków napad mija samoistnie, ale są sytuacje, w których konieczna jest natychmiastowa pomoc medyczna.

Kiedy wezwać pomoc?

Zadzwoń po karetkę, jeśli napad trwa dłużej niż 5 minut, kolejny atak następuje bez odzyskania świadomości, chory pozostaje nieprzytomny przez kilka minut po napadzie, ma trudności z oddychaniem, nie odzyskuje pełnej świadomości, występuje wysoka gorączka, silne osłabienie, ciąża, cukrzyca, uraz podczas ataku lub jest to pierwszy napad w życiu tej osoby.

Diagnostyka padaczki – kiedy warto wykonać badania genetyczne?

Nie każda padaczka ma podłoże genetyczne, ale w wielu przypadkach to właśnie mutacje w genach mogą wpływać na jej rozwój. Nowoczesne badania, takie jak WES (Whole Exome Sequencing), pozwalają wykryć zmiany genetyczne odpowiedzialne za chorobę. Ich wynik może pomóc w postawieniu trafnej diagnozy i dobraniu skuteczniejszego leczenia.

Warto rozważyć badania genetyczne, jeśli:

• Napady pojawiły się we wczesnym dzieciństwie.
• Padaczka nie reaguje na standardowe leczenie.
• W rodzinie występowały przypadki padaczki lub innych chorób neurologicznych.

Badania genetyczne pomagają nie tylko w postawieniu trafnej diagnozy, ale także w dobraniu najbardziej skutecznej metody leczenia. Wczesna diagnostyka to większa szansa na kontrolę choroby i poprawę jakości życia pacjenta.

📌 Więcej o badaniu WES przeczytasz tutaj: Badanie WES

💜 Z kodem DZIENEPILEPSJI przygotowaliśmy zniżkę 150 zł na badanie WES! 🎉 Oferta ważna do 30.03.2025.

Fundacja EPI-BOHATER – wsparcie dla osób z padaczką

Fundacja EPI-BOHATER powstała, aby przeciwdziałać wykluczeniu społecznemu osób z padaczką, przełamywać stereotypy i edukować społeczeństwo. Dążymy do eliminowania barier wynikających z niewiedzy. Chcemy pokazać, że osoby z epilepsją mogą prowadzić pełne życie, realizować swoje pasje i być aktywnymi członkami społeczności”.Odpowiada Anna Alicja Lisowska – Prezes Zarządu

Artykuł powstał we współpracy z Fundacją EPI-BOHATER, która wspiera osoby z padaczką oraz prowadzi działania edukacyjne zwiększające świadomość społeczną na temat epilepsji.